Քրիստոսի Ծնունդը ազդարարվել էր նաև Բեթղեհեմի երկնքում հայտնված հրաշալի աստղի միջոցով: Երբ Հիսուսը ծնվեց Հրեաստանի Բեթղեհեմ քաղաքում, Հերովդես արքայի օրոք, արևելքից մոգեր եկան Երուսաղեմ և ասացին. «Ո՞ւր է հրեաների արքան, որ ծնվեց, որովհետև Նրա աստղը տեսանք արևելքում և եկանք երկրպագելու»: Ավանդությունը հիշում է նրանց անունները՝ պարսիկների թագավոր Մելքոնը, հնդիկների թագավոր Գասպարը և արաբների թագավոր Բաղդասարը: Երբ մոգերը եկան Բեթղեհեմ, Սուրբ ընտանիքն արդեն ապրում էր մարդահամարից հետո ազատված քաղաքի տնակներից մեկում և նրանք իրենց հետ նվերներ էին բերել Մանկանը՝ ոսկի, կնդրուկ և զմուռս: Ոսկին նվիրեցին իբրև ինքնակալ և հաղթող թագավորի խորհրդանշան, կնդրուկը՝ իբրև մարդասեր ու երկնային Աստծո, իսկ զմուռսը՝ իբրև մեզ համար ինքնակամ մեռնողի: Մանկանը երկրպագելուց և ընծաները նվիրելուց հետո, մոգերը երազի մեջ Աստծուց հրաման ստացան չվերադառնալ Հերովդեսի մոտ, այլ գնան իրենց երկիրն այլ ճանապարհով: Այսպիսով, Փրկչին խոնարհվում են մարդկային իմաստությունը՝ հանձին մոգերի, անմեղությունն ու պարզությունը՝ հանձին հովիվների, այսինքն՝ ամենահասարակ և ամենակրթված մարդիկ:

Ըստ Անանիա Շիրակացու՝ Քրիստոսի Ծննդյան և Հայտնության տոնը բոլոր տոների սկիզբն ու հիմքն է՝ «Եվ ահա վրա հասավ ժամը,- ասում է Սուրբ Հովհան Ոսկեբերանը,- տոներից ազնվագույնն ու կարևորագույնը՝ Քրիստոսի Ծննդյան օրը: Ով այն տոների սկիզբ կոչի, երբեք չի մեղանչի, քանզի եթե Քրիստոս մարմնակերպ չծնվեր, ապա չէր մկրտվի, ուրեմն չէր լինի Աստվածհայտնության տոնը, եթե չխաչվեր, չթաղվեր կամ հարություն չառներ, ուրեմն չէր լինի հարության տոնը: Այսպիսով, Քրիստոսի Ծնունդով մյուս տոները ծնունդ առան, ինչպես ակունքից բխող բազմաթիվ աղբյուրներ»:

Բացի եկեղեցական արարողություններից, կան բազմաթիվ ժողովրդական սովորություններ ու արարողակարգեր՝ սկսած Ծննդյան ավետիսներից, մինչև ծիսական ուտեստները: Տոնի երեկոյան, մինչև մութն ընկնելը, երեխաները դդմե ճրագներով ծիսական այցելություններ էին կատարում՝ հատուկ երգերով, ավետիսներով (ի դեպ ծննդյան ավետիսներն ավելի շատ ու բազմազան էին, քան կաղանդի երգերը), երգելով պատմում էին ծննդյան հրաշապատումը, թե ինչպես «Երուսաղեմ որ շինեցին, սուն ու գերան պակսեցուցին», Մելքոնը, Ղազարը և տեր Բաղդասարը գնում հասնում են Չամչա մերին՝ ծառ խնկենին բերելու, ծառն ինչպես է ճչում և արյուն բխում, երբ առաջին կացինը խփում են՝ ասելով. «Ես ոչ սյուն եմ, ոչ գերան եմ, ես Քրիստոսի խաչափայտն եմ», բայց սայլը տեղից չի շարժվում. գնում են Ուրֆա քաղաք՝ պառվու մոզին բերելու, ապա սայլն ինքն իրեն թռչում է Ասիս-Մասիս սարերի, Կարմիր-Կապուտ ծովերի վրայով, «Երուսաղեմ նոր շինեցին, պարոն տիկնայք ուրխըցուցին, ալելուիա… ցնծացեք, ուրախացեք…»: Երգելով գովում «տան պստըկին», օրհնություն բաժանում և մեծերից փոխադարձ օրհնություն և անուշեղեն ստանում՝ որպես ընծա: Հավատալիք կար, որ երեխաներին բաժին հանելով՝ բաժին են հանում նախնիներին: Արծափցիների մոտ սովորություն կա տոնի երեկոյին, որպես մատաղ, հալիմ՝ անմիս հարիսա բաժանել:

Սբ. Ծննդյան երջանկության զգացողությամբ, եթե մենք էլ բանանք մեր սրտի դուռը, ապա Քրիստոսի խոստման համաձայն, Նա կծնվի և կհայտնվի մեր մեջ, մեր սրտում: Եվ Նրան մեր մեջ կրելով, բյուրավոր հրեշտակների խմբերին երգակցելով՝ մեկս մյուսին կփոխանցենք ողջ աշխարհն ու մեր ներաշխարհը լուսավորող փրկության ավետիսը: